πλάνος

Παράλιος οικισμός (υψόμ. 30 μ.), στην πρώην επαρχία Ζακύνθου του ομώνυμου νομού.

* * *

(I)

-α, -ο / πλάνος, -α, -ον, ΝΜΑ

1. (για πράγματα) αυτός που παραπλανά, που παραπείθει (α. «πλάνες υποσχέσεις» β. «μὴ τὸ θίγῃς πλάνα δῶρα», Μοσχ.)

2. (για πρόσ.) αυτός που εξαπατά, απατεώνας

3. εκκλ. αυτός που πιστεύει ή διδάσκει εσφαλμένες θρησκευτικές δοξασίες, που αντιστρατεύεται τις χριστιανικές διδασκαλίες και αλήθειες

νεοελλ.

1. αυτός που γοητεύει με την ομορφιά του, γοητευτικός (α. «πλάνα μάτια»)

2. (για πρόσ.) γόης

3. αυτός που πλανάται ως προς την πεποίθηση ή την προσδοκία του («γλυκοί εστάθηκαν και πλάνοι / τών γονιών σου οι στοχασμοί», Σολωμ.)

4. το αρσ. ως ουσ. ο πλάνος

α) δόλωμα αλιευτικό

β) το πουλί γιδοβυζάστρα

μσν.-αρχ.

1. ασταθής («ποικίλον πρᾱγμ' ἐστὶ καὶ πλάνον τύχη», Μέν.)

αρχ.

αυτός που περιπλανάται («πλάνα φέγγη» — οι πλανήτες, Μαν.)

2. το αρσ. ως ουσ. α) περιπλάνηση

β) κίνηση («κερκίδος ἐμᾱς πλάνους», Ευρ.)

γ) παρέκκλιση, παρέκβαση

δ) (για ασθένεια) ανώμαλη πορεία

ε) πλάνη, λάθος

στ) γραμματικό σφάλμα

ζ) απατηλή κατάσταση

3. φρ. α) «πνεῡμα πλάνον»

(στην Καινή Διαθήκη) δαίμονας που παραπλανά, που εκτρέπει από την ευθεία οδό, από την αλήθεια

β) «φροντίδος πλάνοι» — οι περιπλανήσεις τής σκέψης

γ) «πλάνος φρενῶν»

i) μανία, παραφροσύνη

ii) ψυχική διαταραχή.

[ΕΤΥΜΟΛ. Υποχωρητ. παρ. τού ρ. πλανῶ / πλανῶμαι].

————————

(II)

το, Ν

(στον Ερωτόκρ.) δελεαστικό μέσο, δέλεαρ.

[ΕΤΥΜΟΛ. Μεταπλασμένος τ. τού πλάνη με αλλαγή γένους (πρβλ. μισθό, το: μισθός, ο, πεύκο, το: πεύκη, η)].